مسجد یا کلیسا! ایاصوفیه کدام است؟ قبل از تسلط عثمانی‌ها، مسجد ایا صوفیه بزرگ ترین کلیسای روم شرقی و استانبول به حساب می آمده است، این کلیسای بزرگ که حرف های زیادی در طول تاریخ راجع به او گفته شده; تنها بنای تاریخی جهان به حساب می آید که یک بار کلیسا و یک بار مسجد بوده و هنوز هم راجع مسجد بودن یا کلیسا بودن آن صحبت میشود. این بنای زیبای تاریخی معروف به قدیمی ترین و زیبا ترین کلیسای جامع جهان، با گنبد های نفس گیر معلق در هوا، ستون های مرمری یکپارچه، شکوه نور و رنگ و موزائیک های بی نظیر خود یکی از شگفتی های تاریخ معماری شناخته شده است. برای رزرو تور استانبول کلیک کنید.
موقعیت مکانی ایا صوفیه ایا صوفیه در اولین تپه استانبول قرار دارد و از سه طرف توسط دریای مرمره ، بسفر و گلدن هورن (دره ای میان قسمت شمالی وجنوبی ترکیه) احاطه شده است.
تاریخ ساخت ایاصوفیه
ساخت مسجد ایاصوفیه از سال 532 میلادی آغاز شد و تا پنج سال طول کشید و با مراسم بزرگی افتتاح شد. سالها بعد زمین لرزه ای در قسطنطنیه رخ داد که باعث ویران شدن ایا صوفیه شد و گنبد ایا صوفیه بر روی خانه های اطرافش آوار شد. شاید برایتان جالب باشد که ایا صوفیه سه بار در یک مکان ساخته شده است و چندین بار به دلایل مختلفی از جمله آتش سوزی و زلزله کلیسای از بین رفته و آن را دوباره ساخته اند.
- کلیسای اول
اولین بار که کلیسای ایا صوفیه ساخته میشد، در زمان روم باستان بود که در آن زمان ایا صوفیه را به عنوان کلیسای بزرگ میشناختند، این کلیسا بین قصر شاهنشاهی و کلیسای دیگری به نام حاجی آیرین، ساخته شد. همچنین برای اطلاع بیشتر از برج گالاتای کلیک کنید.
دلیل از بین رفتن ایا صوفیه/ بار اول
در زمان روم باستان شورشی بزرگ درگرفته بود که طی آن ایاصوفیه را آتش زدند و بعد از آتش سوزی دیگر اثری از کلیسا وجود نداشت.
- کلیسای دوم
بعد از شورش، یکی از امپراطور های روم که در قسطنطنیه (استانبول کنونی ) حکومت میکرد، دستور به ساخت مجدد کلیسای ایا صوفیه داد و در 10 اکتبر 415 میلادی آن را با سقف چوبی افتتاح کردند.
دلیل از بین رفتن ایا صوفیه/ بار دوم
در زمان امپراطوری رومیان باستان در ترکیه شورش های متداولی توسط مردم شهر رخ میداده است و بار دوم هم کلیسای ایا صوفیه به دلیل شورش و آتش سوزی از بین رفت.
- کلیسای سوم
بلافاصله بعد از خوابیدن شورش و آرام شدن شهر، ژوستینین که یکی از امپراطور های روم بود، شروع به ساخت مجدد کلیسای ایا صوفیه کرد اما این سری آن را بزرگتر و با عظمت تر بنا کردند. بعد ها با وجود چند زلزله این کلیسای باشکوه و عظیم، چندین بار دیگر هم دچار خسارت شد. در بازسازی های بعدی ابعاد کلیسای ایا صوفیه را تغییر دادند و در نهایت در دوره عثمانی ایا صوفیه را محکم تر بازسازی کردند.
شمایل شکنی در ایاصوفیه
در زمانی که ایاصوفیه را ساختند، تزئینات داخلی خاصی نداشت، درواقع میتوان گفت که که فقط تصاویر صلیب ها به چشم میخورد. اما به مرور زمان اول موزائیک های زیبا همراه با نقش های چشم نواز به آن اضافه شدند و سپس تصاویر پرتره امپراطور و مسیح به آن اضافه گردید. و به مرور زمان، در قرن های 8 و 9 میلادی، طی یک دوره شممایل شکنی‌ای که در زمان بیزانس رخ داد، درصد زیادی از قسمت هایی که دارای شمایل بودند، تخریب شدند و استفاده از شمایل به کل ممنوع شد. البته شاید برایتان جالب باشد که بدانید دلیل این شمایل شکنی، درواقع این بود که عبادت کنندگان در هنگام عبادت حواس خد را فقط به عبادت خود معطوف کنند.
ایا صوفیه به چه معناست؟
ایاصوفیه در زبان لاتین (حکمت مقدس ) ترجمه میشود.
کلیسای ایا صوفیه در دوران عثمانی
در دوره عثمانی، سلطان مهمت ایا صوفیه را به مسجد امپراتوری خود تبدیل کرد.
تغییرات ایاصوفیه در دوران عثمانی
- از کلیسا تبدیل به مسجد شد
- تقویت کردن بنای مسجد
- اضافه شدن نماد های دین اسلام
- اضافه شدن نماد های هنری ترکیه از جمله خوشنویسی و کاشی کاری
این مسجد توسط یکی از معمار های دوران عثمانی تبدیل به مسجد شد و نماد های مسیحیت را در آن از بین بردند و آن را از لحاظ معماری تقویت کردند تا از هم فرو نپاشد. این بازسازی باعث شد که با وجود زلزله های متعدد مسجد ایا صوفیه دیگر ریزش نکند. زیرا که در زمان روم باستان چندین بار فرو ریخته بود. در حکومت عثمانی هر سلطانی در دوران حکومت خود زیبایی هایی به این مسجد اضافه کرد. البته به زیبایی های بصری مسجد هم اضافه میشد . ایا صوفیه با زیبا ترین هنر های ترکیه مثل خوشنویسی و کاشی کاری آراسته شد و طی دوره های مختلف ارزش زیبایی بسیاری پیدا کرد. بنابراین در دوره عثمانی، ایا صوفیه استانبول نه تنها به مسجد تبدیل شد، بلکه این میراث مشترک بشریت حفظ شد و به حیات خود ادامه داد و در سال 1934 از مسجد تبدیل به موزه شد و درب آن به عنوان عبادت گاه به روی عموم بسته شد و در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. اما در حال حاضر ایا صوفیه هم به عنوان مسجد و هم به عنوان یک مکان تاریخی و گردشگری برای عموم باز است.
چرا ایا صوفیه را باید ببینیم
ایا صوفیه نه تنها با طراحی معماری شگفت انگیز ، بلکه با موزائیک های طلا کاری ، نقره کاری ، شیشه کاری ، سفال کاری ، استفاده از سنگ های رنگی و موزائیک های سقفی اصیل قرن ششم با نقوش گل و اشکال هندسی، مردم را مجذوب خود میکند.
کنار هم بودن نماد های مسیحیت و اسلام، یکی از شگفتی های مسجد ایا صوفیه است. تصور این را بکنید که با وجود این که در تاریخ بین این دو فرقه جنگی شکل گرفته و ایا صوفیه ای که الان میشناسیم بر اثر این جنگ ها و غارت ها به وجود آمده; اما همچنان سمبل های این دو دین در مسجد ایا صوفیه قابل رویت هستند.
آداب بازدید گردشگران از ایا صوفیه
ایا صوفیه چون یک بنای مذهبی و تاریخی به حساب میاد مثل هر بنای تاریخی مذهبی دیگری، آداب و رسوم خودش را دارد. تمامی بازدید کنندگان اعم از مسلمان و غیر مسلمان اجازه ورود به مسجد ایا صوفیه را دارند. بازدید کنندگان باید قبل از پا گذاشتن روی فرش های مسجد ، کفش های خود را دربیاورند و خانم ها هنگام ورود به مسجد باید سر خود را بپوشانند. روسری هایی در ورودی مسجد ایا صوفیه در اختیار عموم قرار میگیرد.
ورودی بازدید از ایا صوفیه چقدر است؟
برای بازدید از مسجد ایا صوفیه نیازی به پرداخت هزینه نیست ، ولی قسمتی وجود دارد که میتوانید کمک‌های مالی خودتان را تحویل بدهید.
سخن پایانی
ایا صوفیه به دلیل شاهکار بودن معماری آن و نمای داخلی و بیرونی خود مشهور است. مقبره های سلاطین عثمانی در خارج از ساختمان، جزو اولین مواردی است که به چشم بازدیدکنندگان میخورد. مسجد ایا صوفیه فقط یک بنای تاریخی و مذهبی نیست، مکانی به یاد ماندنی و هنری هم به حساب می آید. چیزی که به ارزش این بنا اضافه میکند دیوار های آن است که شاهد دوران ها و اتفاقات مهم تاریخی بوده است. این ارزش دلیلی است که باعث میشود مردم در سراسر دنیا مشتاق دیدن این شگفتی تاریخی شوند. برای رزرو تورهای داخلی و خارجی سفرو کلیک کنید.